Đội Gạo Đường Xa

ĐỘI GẠO ĐƯỜNG XA
Kiên Giang

Thầy Tử Lộ vào chầu Khổng Tử 
Gục đầu nức nở khóc như mưa 
Thầy ơi nhớ những ngày rau cháo muối dưa 
Con đội gạo đường xa nuôi mẹ

Vọng cổ:
1 - Nhưng hỡi ơi ! Sau khi chiếm bảng khôi nguyên thì mẹ cha đã vội bước qua ...đời.
Trên đường vinh quy bái tổ lòng con đau xót vô hồi.
Tiếng trống dập dồn, tiếng chào mừng rộn rã, lời chúc tụng hoan hô, không có che lấp được nỗi buồn riêng của một vị tân quan, khi liên tưởng đến phút trở về gặp lại mẹ cha trong làn hương khói. 

2 - Thầy ơi! Nhớ những ngày cùng song thân náu nương dưới mái thảo đường. Bên án thư con dùi mài kinh sử suốt đêm trường. Ngày ngày, mang giày cỏ mặc áo rơm, vượt trăm dặm đường xa đội gạo qua tiếng hát thiết tha : 

Thơ Vân Tiên:
Còn cha còn mẹ như tiên 
Mất cha mất mẹ như chim lạc đàn 
Ai bỏ cha mẹ cơ hàn 
Ngày sau trời phạt kêu đàng ăn xin

3 - Trên đường gió bụi, sỏi đá gai chông, dầu làm rách chiếc áo rơm, đôi giày cỏ hay rướm máu gót chân, nhưng không có làm sờn lòng người đội gạo khi nhớ đến cha mẹ thường nhắc câu: “ Ngọc bất trác, bất thành khí, nhân bất học, bất tri lý” và thường khuyên con dùi mài kinh sử để chờ kịp khoa thi, chân con bước vội vàng trên đường gai góc mà con đang ngỡ bước vào cửa trường thi hầu chiếm giải mây rồng. 

4 - Nhờ chí công ăn học, người được bảng hổ đề tên nên vinh quy bái tổ cho rực rỡ tông đường. Nhưng về đến quê xưa thì cha mẹ không còn. 
Ngày nay con được làm quan. 
Có xe song mã có vàng đầy kho. 
Đi đâu có trống có cờ. 
Cổng chào kết tụi, bến đò rắc hoa. 
Nhưng con không còn mẹ còn cha. 
Lòng con nào khác đám ma ban chiều 

5 - Hỡi quân hầu! Hỡi ngựa xe, hỡi cờ quạt, hãy cùng ta dừng lại phút giây trước nấm mộ hoang tàn. Vì ngày vinh quy bái tổ chính là ngày giỗ của song đường, ta tạm cởi chiếc áo nhà quan mặc lại áo rơm, mang giầy cỏ, đầu đội chiếc thúng rách ngày xưa, ta muốn đi, đi trên con đường cũ tưởng niệm song thân. Vì con đường gai góc từ nhà cũ đến làng xa chính là con đường đi đã đưa ta đến cổng quan trường. 

6 - Nghe chuyện thầy Tử Lộ đội gạo cúng tế mẹ cha cho nên vua nước Sở liền cho quân sĩ kiệu chiếc thúng rách, áo rơm và đôi giầy cỏ tả tơi về trận triều ca rồi nhờ các văn gia thi sĩ viết lại một tấm gương hiếu thảo của một vị quan đã đội gạo đường xa nuôi mẹ nuôi cha từ thuở cơ hàn. 
Hỡi ai bất hiếu bất nhân, 
Xem gương Tử Lộ ăn năn sửa mình. 
Lo cho cha mẹ tận tình 
Tròn câu hiếu đạo, vẹn gìn phận con.